Duitsland heeft vanaf dit jaar een flexibel nettarief voor consumenten. De ACM kijkt uit naar een soortgelijk plan voor Nederland. Maar waarom zit er nauwelijks schot in de zaak, vraagt 1KOMMA5°-directeur Koen Rozendom zich af.
Woensdag spreekt de Tweede Kamer over netcongestie en onze energie-infrastructuur. Daarbij komt ook het verdelen van de netwerkkosten aan bod.
Eind vorig jaar berekende de Autoriteit Consument & Markt (ACM) dat huishoudens dit jaar gemiddeld €5 per maand meer voor hun elektriciteit betalen dan in 2024. De kosten nemen toe puur omdat de nettarieven stijgen, ook al gaan klanten zuinig om met stroom.
Zo’n €5 per maand lijkt niet veel, maar het komt bovenop eerdere stijgingen én het is nergens voor nodig. Kleine huishoudens gaan rond de €650 per jaar betalen. Bij een verbruik van 2500 kilowattuur per jaar komt dit neer op €0,26 per kilowattuur – twee tot tweeënhalf keer meer dan een gemiddeld Duits gezin nu betaalt.
Juiste prikkels
De ACM kijkt dan ook uit naar een voorstel van netbeheerders om de nettarieven voor kleinverbruikers meer te baseren op de kosten van hun netgebruik. Nettarieven zijn de kosten die huishoudens via hun leverancier aan netbeheerders betalen voor het transport van elektriciteit en gas.
Hopelijk bevat het plan van de netbeheerders voor een nieuw nettarief voor kleinverbruikers een flexibel model. Daarin is dan niet alleen de hoeveelheid verbruikte stroom maatgevend, maar ook het tijdstip van verbruik. Zo worden de juiste prikkels gezet om de stroommarkt mee te laten bewegen met de opwekking uit wind en zon. Tot op heden zit er echter nauwelijks schot in de zaak.
Meer flexibiliteit
Nederland heeft als een van de weinige landen vaste netbeheerkosten voor huishoudens. Dat is niet meer van deze tijd, waarin iedereen zich inspant om onnodige verbranding van fossiele grondstoffen tegen te gaan. En waarin er steeds meer goedkope alternatieven zijn.
Vaste nettarieven verminderen de prikkels om energie op te wekken als de zon schijnt en als het flink waait aan de kust. Of om zelfopgewekte stroom uit zonnepanelen op te slaan in een thuisbatterij. Ook verzwakken ze de prikkel om minder te verbruiken bij grijs, stil weer zoals in de afgelopen maanden. Bovendien drijven vaste prijzen voor netkosten de prijzen voor iedereen omhoog.
‘Flexibilisering van de netbeheerkosten in Duitsland bespaart huishoudens daar honderden euro’s per jaar’
Geen wonder dat de ACM uitkijkt naar een nieuw voorstel. Adviesbureau Berenschot presenteerde hierover in oktober al een rapport. De belangrijkste aanbeveling laat zich raden: aansturen op meer flexibiliteit in de opslag en verbruik van stroom. Onze berekeningen in ons thuisland Duitsland onderschrijven deze aanbeveling; wij zien dat flexibilisering huishoudens al snel honderden euro’s per jaar aan besparingen kan opleveren.
In het Duitse model zijn netbeheerders vanaf 1 april 2024 verplicht variabele nettarieven aan te bieden. Alle stuurbare verbruikers – thuisbatterijen, laadpalen en warmtepompen – kunnen in het nieuwe tarief geïntegreerd worden. Gedurende verschillende vooraf vastgelegde tijdvakken, bijvoorbeeld zomers overdag, liggen de netbeheerkosten per kilowattuur tussen de 60% en 90% lager.
Gedateerd model
Minister Sophie Hermans (VVD) van Klimaat en Groene Groei erkende in oktober 2024 dat slim netgebruik de kosten van netverzwaring kan beperken. Nu moet de minister haast maken met een nieuw stelsel – bij voorkeur gebaseerd op het voorstel van een flexibel nettarief, en bij voorkeur zo snel mogelijk.
Een stelsel met flexibele netkosten sluit perfect aan op verdere dynamisering van de stroommarkt. Minister Hermans kan zo een markt creëren voor intelligente aansturing en opslag, en stroompieken verlagen.
Nederland kan niet lang meer wachten. Het oude model van netbeheerkosten is net zo gedateerd als het grootschalige gebruik van fossiele brandstoffen om stroom op te wekken.
Deze opinie verscheen oorspronkelijk op 18 februari op de website van het financieel dagblad.
