Het energienet moet altijd in balans zijn. Dat klinkt logisch, maar in de praktijk is dat een flinke uitdaging. Vraag en aanbod schommelen continu. Als de balans verstoord raakt, moet dit direct worden opgelost. Daarvoor is de onbalansmarkt in het leven geroepen.
Wat is de onbalansmarkt precies? Hoe werkt het? En waarom zien wij dit niet als een betrouwbare oplossing voor huishoudens?
Wat is onbalans?
Onbalans ontstaat wanneer er meer of minder elektriciteit wordt verbruikt dan verwacht. Hetzelfde geldt voor de opwek van stroom. Vooral hernieuwbare energiebronnen, zoals zon en wind, zorgen voor schommelingen.
Denk aan een zonnige dag waarop je zonnepanelen meer stroom opwekken dan voorspeld. Of juist een dag met weinig wind, waardoor windmolens minder energie leveren dan verwacht. Dit zorgt voor een overschot of tekort op het net.
TenneT, de landelijke netbeheerder, moet deze onbalans direct oplossen. Daarvoor schakelen ze producenten en afnemers in die hun levering of verbruik kunnen aanpassen.
Hoe werkt de elektriciteitsmarkt?
De elektriciteitsmarkt bestaat uit verschillende lagen.
- Termijnmarkten: Hier worden contracten afgesloten voor elektriciteit die pas over maanden of jaren geleverd wordt.
- Spotmarkt: Hier wordt elektriciteit per dag, uur of kwartier verhandeld.
Sommige energieleveranciers bieden contracten met uurtarieven. Daarmee kunnen consumenten slim inspelen op prijsfluctuaties.
Maar er is ook een aparte ‘markt’: de onbalansmarkt.
Wat is de onbalansprijs?
De onbalansprijs is wat TenneT betaalt aan partijen die helpen de balans te herstellen. Dit kan betekenen dat ze extra stroom opwekken of juist minder afnemen.
De prijs wordt per kwartier bepaald en kan flink schommelen. De hoogste prijs in één minuut bepaalt de prijs voor het hele kwartier. Dat betekent dat je nooit vooraf weet wat je betaalt of verdient.
Voor sommige partijen, zoals grote energieproducenten, kan dit aantrekkelijk zijn. Voor huishoudens en kleinere bedrijven is het vooral onvoorspelbaar.
Waarom bestaat er geen ‘echte’ onbalansmarkt?
Het woord ‘markt’ suggereert dat je vrij kunt handelen. Dat is hier niet het geval.
Op handelsplatformen zoals ICE Endex en EPEX Spot kunnen kopers en verkopers direct met elkaar handelen. Dat kan bij onbalans niet. TenneT bepaalt achteraf de prijs. Er is dus geen echte concurrentie.
Bedrijven die zeggen dat ze “handelen op de onbalansmarkt” bedoelen eigenlijk dat ze passief meeregelen. Ze passen hun stroomverbruik of -levering aan als de onbalansprijs gunstig is. Dit kan voordelen opleveren, maar brengt ook risico’s mee.
Je weet de prijs pas achteraf. Je hebt geen controle over de opbrengst of kosten. Daarom vinden wij dit geen betrouwbaar systeem voor huishoudens of mkb-bedrijven.
De rol van hernieuwbare energie en toekomstige uitdagingen
De energietransitie maakt het elektriciteitsnet complexer.
Hernieuwbare energiebronnen zijn onvoorspelbaar. We kunnen zon en wind niet sturen zoals bij een gas- of kolencentrale. Dit betekent dat de onbalans op het net toeneemt.
Daarom worden slimme technologieën steeds belangrijker. Energieopslag, slimme netwerken (smart grids) en geavanceerde software helpen om vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen.
De onbalansmarkt biedt hier geen structurele oplossing voor. Opslag en slim verbruik wel.
Hoe kunnen huishoudens en bedrijven slim inspelen op onbalans?
Hoewel de onbalansmarkt primair is ontworpen voor grote energieproducenten, zijn er wel manieren waarop kleinere partijen hun voordeel kunnen doen.
Slimme thuisbatterijen en accu’s
Met een thuisbatterij kun je overtollige zonne-energie opslaan. Je gebruikt die stroom later wanneer de tarieven hoger zijn. Zo voorkom je dat je goedkope stroom teruglevert en dure stroom moet inkopen.
Sommige batterijsystemen kunnen ook slim inspelen op pieken in de markt. Maar dat is een extra voordeel, niet de hoofdreden om er een te nemen.
Dynamische Energiecontracten
Bij een dynamisch energiecontract betaal je per uur of kwartier de actuele stroomprijs. Dit is geen onbalansprijs, maar een marktprijs. Hier kun je wél op inspelen door bijvoorbeeld je elektrische auto op te laden op goedkope momenten.
Met slimme software, zoals Heartbeat AI, kun je dit automatisch laten doen. Zo maak je optimaal gebruik van schommelende energieprijzen, zonder de risico’s van de onbalansmarkt.
1KOMMA5° handelt niet op de onbalansmarkt
Bij 1KOMMA5° geloven we niet in actief handelen op de onbalansmarkt. Dit systeem is primair bedoeld voor grote energieproducenten en netbeheerders, niet voor huishoudens of mkb-bedrijven.
Voor consumenten biedt het geen betrouwbare of transparante oplossing. De prijzen zijn te onvoorspelbaar en de risico’s te groot. Daarom kiezen wij bewust voor een andere aanpak.
Onze dynamische energiecontracten werken uitsluitend via de EPEX-markt. Dit betekent dat onze klanten profiteren van echte marktprijzen, zonder verborgen kosten of tussenkomst van extra handelssystemen. Wij verdienen niets aan prijsschommelingen; alle voordelen gaan direct naar onze klanten.
Wij zetten in op structurele oplossingen: energieopslag, slimme aansturing en optimaal gebruik van duurzame energie. Daar zit de échte winst.
